No fry-zones

In Breda is op 21 oktober 2021 bij de behandeling van de Omgevingsvisie, de motie ‘Gezonde voedselomgeving’ aangenomen. De motie opgesteld door PvdA, GroenLinks en D66 werd breed gesteund door de raad. De voedselomgeving wordt al decennia veel ongezonder en overgewicht onder kinderen en jongeren is een groot probleem. Deze motie vraagt om in overleg te gaan met onderwijsinstellingen en een inventarisatie te doen naar planologische instrumenten die zorgen dat nieuwe fastfoodketens, snackbars en zoetwarenwinkels worden geweerd binnen een straal van 250 meter rondom scholen en de uitkomsten van de inventarisatie uiterlijk Q3 van 2022 aan de raad voor te leggen.

Vanwege het uitblijven van een terugkoppeling in Q4 hebben wij als fractie nog wat ontwikkelingen op een rij gezet die het belang van het uitvoeren van de motie nogmaals onderstrepen:

Foodwatch pleit voor frituurvrije zones rond scholen. Op 15 juni van het vorig jaar maakte directeur Van Gemert in een discussie op Radio 1 zich sterk voor een verbod van (nieuwe) snackbars en fastfoodbedrijven rond basisscholen. Zij verwees onder meer naar bestaande ‘no-fry zones’ in de Ierse stad Dublin. Uit onderzoek in Dublin is gebleken, dat de frituurban gunstig uitwerkt op het indammen van obesitas bij jonge kinderen. En ook in Engeland en Amerika staan de ‘no-fry zone’ al veel langer op het menu in het beleid om overgewicht bij kinderen een halt toe te roepen.

In ons land braken drie jaar geleden enkele hoogleraren een lans voor de instelling van no-fry zones. In Amsterdam stelde een PvdA-raadslid in 2012 voor om rond scholen tot twee uur ’s middags de verkoop van friet te verbieden. Meer recent, onder meer in Hilversum, werden in enkele gemeenten al beperkingen ingevoerd van snackverkoop rond scholen.

Ook in recente rapporten van onder meer RIVM, Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) en het wetenschappelijk bureau van het CDA worden vergelijkbare maatregelen gevraagd van de overheid. In Den Haag stelde de VVD wethouder Parbhudayal vorige zomer voor een ‘sterfhuisconstructie voor snackbars in wijk met veel overgewicht’ in te stellen.

Begin december kwam de staatssecretaris Van Ooijen (ChristenUnie) met een persbericht over ongezonde voeding naar buiten. Zo wil hij gerichte reclame voor ongezonde voeding terugdringen. Een van de maatregelen die hij voorstelt is dat hij het makkelijker wil maken voor gemeenten om op bepaalde plekken fastfoodketens te weren. Het gaat dan onder meer om de omgeving van scholen of om wijken met een onevenredig groot aanbod van fastfood. “Gemeenten kunnen nu alleen maar sturen op ruimtelijke ordening en bijvoorbeeld bepalen of een zaak open is of niet, maar ze kunnen binnenkort ook kiezen in het voedselaanbod.”

De staatssecretaris maakt zich zorgen over het grote aantal mensen met overgewicht. Volgens hem is de helft van de volwassenen te zwaar en kampt een op de zes kinderen met overgewicht (in sommige wijken een op de drie). Van Ooijen kondigde eerder in 2022 al aan dat hij de juridisch opties voor deze maatregelen in kaart zou brengen. Hij benadrukt dat mensen zelf moeten kunnen beslissen wat ze eten en drinken. “Maar die vrije keuze staat enorm onder druk door slimme marketing en een steeds verder groeiend aanbod van fastfood overal om ons heen. Daar wil het kabinet tegenwicht aan bieden.”

Gezien de eerder aangenomen motie en het uitblijven van de antwoorden vanuit het college is de PvdA fractie benieuwd naar de mogelijkheden van het instellen van No-fry-zones en hebben wij de volgende vragen aan het college:

1. Wanneer kan de gemeenteraad een terugkoppeling van de acties die het college heeft ondernomen naar aanleiding van de motie ‘Gezonde voedselomgeving’ verwachten?
2. De motie vraagt om in gesprek te gaan met onderwijsinstellingen en -koepels. Welke gespreken heeft u gevoerd? Wat zijn daarvan de uitkomsten?
3. Tevens vraagt de motie een inventarisatie te doen naar de mogelijkheden dat er in een straal van 250 meter rondom scholen gezonder voedsel wordt verkocht en bij deze inventarisatie planologische instrumenten te betrekken die zorgen dat nieuwe fastfoodketens, snackbars en zoetwarenwinkels worden geweerd in een straal van 250 meter rondom scholen. Heeft u deze inventarisatie uitgevoerd? Zonee, waarom niet? Zoja, Wanneer kunnen we de uitkomsten van de inventarisatie verwachten?
4. Kent u de genoemde voorbeelden van ‘No-fry zones’ uit Ierland, Engeland en Amerika en bent u bekend met de initiatieven zoals hiervoor genoemd in de gemeenten Amsterdam, Den Haag en Hilversum? Ziet u daar mogelijkheden voor de gemeente Breda ? Zoja, hoe zien die eruit? Zonee, waarom niet?
5. Bent u bekend met de berichten van de staatsecretaris en kent u de rapporten van onder meer het RIVM, RVS en het wetenschappelijk bureau van het CDA? Hoe duidt u de uitkomsten en voorgestelde maatregelen? Ziet u daar aanleidingen om deze ook voor Breda over te nemen?

Op 23 maart zijn de antwoorden van het college toegevoegd.